Evo detaljnije analize situacije u kojoj se nalazi Ujedinjena Srpska (US) na čelu sa Nenad Stevandić u kontekstu odnosa s Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) i lokalnim strukturama u Brčko distrikt.
Šta se tačno desilo
- Opštinski (što je ispravnije “opštinski/organizacijski”) odbor US-a u Brčkom, kojeg predvodi Dražen Vrkačević, 10. oktobra je donio odluku da se distancira od rukovodstva SNSD-a u Brčkom (na čelu sa Siniša Milić).
- Kao obrazloženje naveden je podatak da je SNSD u Brčkom formirao vlast zajedno sa Partija demokratskog progresa (PDP) i Srpska demokratska stranka (SDS) – što US ocenjuje kao čin koji “dovodi u pitanje jedinstvo vladajuće koalicije u Republici Srpskoj (RS)”.
- US Brčko je istovremeno objavila da će samostalno organizovati svoj izborni štab i da će glasače u Brčkom usmeravati ka podršci zajedničkom kandidatu vladajuće koalicije za predsjednika RS-a (što implicira da ipak ne ide u direktan raskid sa konceptom koalicije, ali pokazuje jasan signal nezadovoljstva).
- Izjave Stevandića pokazuju da je već ranije bio nezadovoljan odnosom SNSD-a prema US-u i smatrao da SNSD vodi “iza leđa” toj stranci.
Zašto se ovo dešava (mogući razlozi)
- US u Brčkom smatra da je formiranje vlasti SNSD-a sa PDP-om i SDS-om – dakle saradnja sa strankama koje US možda vidi kao “neprihvatljive” ili “neočekivane” u kontekstu njihovog modela koalicije – signal da SNSD na lokalnom nivou vodi politiku koja nije u potpunom skladu sa interesima US-a, ili barem interesima US-ovog odbora u Brčkom.
- US želi da zadrži svoj specifičan profil i autonomiju: iako je formalno u koaliciji sa SNSD-om na višem nivou, očigledno postoje tenzije u praksi, pogotovo na lokalnom nivou.
- Osim toga, Brčko kao distrikt ima poseban, složen politički karakter (kondominijum RS-a i Federacije BiH) i lokalne koalicije često odražavaju specifične interese – US očigledno želi da pokaže da neće biti “partizanski” sledbenik SNSD-a nego da djeluje samostalno kad procijeni da je to potrebno.
- Stevandićeva ranija izjava da “dok sam ja čuvao RS i Dodika, oni su vrbovali niže funkcionere” pokazuje osjećaj US-a da je SNSD, i posebno njegov lider Milorad Dodik, preuzeo dominantnu poziciju bez dovoljnog uvažavanja US-a kao partnera.
Šta ovo znači politički
- Ova distanca može biti znak kada-tad rastuće autonomije US-a unutar šire koalicije: iako formalno zajedno, na terenu US postavlja RS-koalicijski interes (“jedinstvo vladajuće koalicije u RS”) kao mjera posmatranja ponašanja SNSD-a u Brčkom.
- Može doći do razmimoilaženja između onoga što je centralni dogovor na nivou RS-a i onoga što lokalne organizacije žele ili štite. US u Brčkom očigledno smatra da je formiranje lokalne vlasti SNSD-PDP-SDS u Brčkom problematično za koaliciju (u njihovim očima).
- Ovo može biti signal za buduće izborno ponašanje US-a: ako SNSD nastavi sa takvom praksom ili US procijeni da njihovi interesi nisu adekvatno zastupljeni, moguće je da US u Brčkom (ili šire) može zauzeti neovisniji put – što, međutim, ne mora nužno biti potpuni raskid.
- Takođe, ovo pojačava tenzije unutar “srpskog političkog bloka” u RS-u i Brčkom: ono što je do sada djelovalo kao koalicija sa jasnim zajedničkim ciljem, sada pokazuje pukotine.
Potencijalni efekti / šta pratiti
- Prateći kako će US u Brčkom usmjeriti svoje glasanje na predstojećim izborima za predsjednika RS-a (spomenuti je datum 23. novembar 2025.).
- Da li će US na drugim mjestima u RS-u preuzeti slične pozicije po pitanju SNSD-a – tj. da li je ovo samo lokalna epizoda ili dio šireg trenda.
- Kako će SNSD reagovati – da li će pokušati “uvući” US nazad u strožiji okvir koalicije ili prihvatiti veću autonomiju US-a.
- Koliko će ovaj događaj utjecati na percepciju birača: da li US povećava svoj kredibilitet kao “samostalna” snaga ili rizikuje da bude percipirana kao nestabilan partner u koaliciji.
- Kako će ovo utjecati na formiranje vlasti u Brčkom i u RS-u: ako koalicija na lokalnom nivou djeluje “neuzajamno” s višim nivoima, to može stvoriti tenzije ili blokade u politici.
- Takođe: da li će US tražiti veći udio u lokalnim strukturama ili reforme u načinu kako se koalicije formiraju u Brčkom i RS-u.